Zespół suchego oka jest wieloczynnikowym schorzeniem powierzchni oka charakteryzującym się zaburzeniem homeostazy łez i towarzyszącymi dolegliwościami ze strony narządu wzroku powodowanymi przez szereg czynników, spośród których główną rolę odgrywają: niestabilność i hiperosmolarność filmu łzowego, stan zapalny i uszkodzenie powierzchni oka oraz zaburzenia neurosensoryczne.

CZYM JEST ZESPÓŁ SUCHEGO OKA ?

Zespół suchego oka charakteryzuje się brakiem odpowiedniego nawilżenia powierzchni oka. Jest to schorzenie spowodowane przez nieodpowiednie działanie filmu łzowego (jego nadmierne parowanie lub niewystarczającą produkcję, a także niewłaściwy skład). Efektem tego może być nadmierne wysuszanie spojówki oraz rogówki.

Zespół suchego oka, może występować również u pacjentów borykających się z chorobami ogólnoustrojowymi lub będącymi w pewnej grupie ryzyka np. u kobiet w okresie menopauzy, ale również u pacjentów z zapaleniem stawów czy zespołem Sjogena. Często również zespół suchego oka jest efektem zabiegów laserowych takich jak np.: laserowa korekcja wzroku.

Zespół suchego oka jest schorzeniem bardzo częstym, badania wykazują, że aż 11-17% osób dorosłych boryka się z tym problemem.

OBJAWY ZESPOŁU SUCHEGO OKA

Zespół suchego oka bywa bardzo uciążliwym dla pacjentów schorzeniem. W przebiegu choroby odczuwać można liczne dolegliwości, które utrudniają codzienne funkcjonowanie. Najczęstszymi z nich są: suchość, uczucie pieczenia, podrażnienie, zaczerwienienie. Uczucie suchości jest objawem nie zawsze towarzyszącym, brak owego uczucia nie wyklucza występowania schorzenia.

U chorych często stwierdza się również ubytki punktowe w dolnej części rogówki w okolicy szpary powiekowej. Zmiany najczęściej mają charakter przewlekły i występują obuocznie. Zauważyć można nasilenie się objawów w miesiącachjesienno-zimowych, ma na to wpływ zarówno suchość i złajakość powietrza, ale również ogrzewanie centralne, którewysusza powierzchnię oka. Również w pomieszczaniach silnie wentylowanych, można zauważyć nasilenie się objawów choroby. Nie bez znaczenia pozostaje również ilość czasu spędzanego przed ekranami oraz komputerem- zmniejszona częstotliwość mrugania wpływa na gorsze rozprowadzanie filmu łzowego po powierzchni oka, zjawisko to nazywane jest cyfrowym zmęczeniem lub zespołem widzenia komputerowego. Długotrwałe, wielogodzinne noszenie soczewek kontaktowych również może przyczyniać się do powstawania zespołu suchego oka

DIAGNOSTYKA ZESPOŁU SUCHEGO OKA

Po zauważeniu pierwszych objawów, należy zgłosić się do lekarza okulisty w celu wykonania badań diagnostycznych i rozpoczęcia leczenia. Badania mają na celu nie tylko zdiagnozowanie choroby, ale również wyłonienie jej przyczyn, (które mogą być różnorakie). Aby złagodzić objawy można stosować dostępne bez recepty krople nawilżające lub preparaty sztucznych łez (ich regularne stosowanie pomaga w przywróceniu nawilżenia na powierzchni oka).

Diagnostyka suchego oka, jest niezwykle rozbudowanądziedziną okulistyki. Zastosowanych może zostać szereg testów sprawdzających jakość i ilość filmu łzowego odpowiadającego za właściwe funkcjonowanie oka. Kluczowe jest, aby przedstawić lekarzowi jak najwięcej szczegółów mogących pomóc w postawieniu diagnozy.

Najczęściej wykonywanymi badaniami są:

• czas przerwania filmu łzowego- poprzez badanie w lampie szczelinowej określić można szybkość wysychania filmu łzowego na powierzchni oka,

• test Schirmera- poprzez pasek bibuły o kolorowym zakończeniu umiejscowiony w worku spojówkowym określić można ilość warstwy wodnej zwanej popularnie łzami produkowanej w określonym czasie (zazwyczaj 5min),

• występowanie punktowych ubytków nabłonka w dolnej części rogówki lub w obrębie szpary powiekowej- dzięki zabarwieniu powierzchni oka, ocenić można ilość i rozległość ubytków,

• ocena wysokości menisku filmu łzowego- u pacjentów z zespołem suchego oka, menisk łzowy jest węższy i poprzerywany,

• badanie fałdów spojówki równoległych do krawędzi powieki- fałdy te nie występują zwykle u osób zdrowych, pojawiają się przy rozwijającym się zespole suchego oka,

• badanie w lampie szczelinowej (ocena LIPCOF, ocena nabłonka rogówki oraz brzegów powiek, ocena mrugania oraz skóry wokół powiek).

Skala LIPCOF pozwala w skuteczny sposób ocenić fałdy spojówkowe występujące w przebiegu ZSO. Na podstawie klasyfikacji Helmuta Hoha przeprowadzana jest analiza kwadrantów dolnych skroniowych:

LIPCOF 0- brak stale występujących fałdów równoległych do brzegów powieki

LIPCOF 1- mały fałd (mniejszy niż menisk łzowy)

Łagodny zespół suchego oka

LIPCOF 2- wyraźny fałd (większy niż menisk łzowy)

Umiarkowany zespół suchego oka

LIPCOF 3- duże, mnogie fałdy

Zaawansowany zespół suchego oka

LIPCOF 4- duże fałdy dochodzące do brzegu zewnętrznego powieki

Dodatkowo konieczna jest ocena spojówki oraz rogówki:

Ocena spojówki: przekrwienie, złogi, blizny

Ocena rogówki: czy jest gładka, lśniąca, wyrównana (ewentualna ocena czucia rogówki)

LECZENIE-ZESPÓŁ SUCHEGO OKA:

Przy zespole suchego oka zastosować można jedynie leczenie doraźne, możliwe jest zmniejszanie dolegliwości i niwelowanie przyczyny choroby.

• unikanie czynników potęgujących chorobę i zwiększających parowanie filmu łzowego (palenie papierosów, przebywanie w zadymionych pomieszczeniach, praca w klimatyzowanym pokoju, suche powietrze).

• odpowiednie umieszczenie monitora, a także jego odpowiednia wielkość i jasność obrazu.

• ograniczanie noszenia soczewek kontaktowych, częste stosowanie okularów z szerokimi oprawami, redukującymi dostęp powietrza/ wiatru do oczu.

W leczeniu zespołu suchego oka, wykorzystuje się różne preparaty zastępujące naturalne łzy (sztuczne łzy lub substytuty łez). Preparaty te nie przywracają prawidłowegofunkcjonowania i produkcji łez, a jedynie dostarczają oczom ich brakującą ilość. Preparaty dobierane są indywidualnie do potrzeb pacjenta, gdyż ich różnorodność na rynku jest niebywale duża.

Przy stosowaniu sztucznych łez należy pamiętać:

• sztuczne łzy chronią oko nie dłużej niż 10-20 min po zastosowaniu, dlatego też konieczne jest ich regularne stosowanie,

• preparat należy podać przed wystąpieniem czynników nasilających objawy tzn. przed wyjściem z domu, przed oglądaniem telewizji czy pracą przed komputerem,

• zaleca się stosowanie preparatów pozbawionych konserwantów,

• w godzinach wieczornych, przed udaniem się na odpoczynek nocny stosować można żel, który zabezpiecza powierzchnię oka na nieco dłużej niż sztuczne łzy, jednak może utrudniać widzenie i wpływać na rozmazywanie się obrazu.
  

W niektórych przypadkach zalecone mogą zostać również leki o działaniu przeciwzapalnym- stosowanie leków i łącznie ich musi pozostawać pod kontrolą specjalisty.

U chorych borykających się z zaostrzona wersją choroby stosowane są zatyczki łzowe: czasowe (założenie zatyczki do punktu łzowego), stałe (zamkniecie punktu łzowego za pomocą koagulacji lub lasera). Działanie to ma na calu zahamowanie odpływu łez i zwiększanie nawilżenia na powierzchni oka.

CZY ZESPÓŁ SUCHEGO OKA MOŻNA WYLECZYĆ?

Obecnie w okulistyce nie ma metody, która mogłaby na stałe wyeliminować problem suchego oka. Objawy choroby zazwyczaj utrzymują się przez całej życie, w słabszym bądź silniejszym stopniu (wszystko zależy od czynników powodujących). Złagodzenie objawów zapewniają leki i odpowiednia higiena oczu.