Szacuje się, że obecnie na jaskrę choruje około 70 milionów ludzi na całym świcie. Jaskra jest poważną chorobą narządu wzroku, powodującą zanik nerwu wzrokowego. W niektórych przypadkach, brak leczenia skutkować może całkowitą utratą wzroku, około 10% chorych na jaskrę w wyniku postępującej choroby stało się niewidomymi. Za najczęstszą przyczynę jaskry podaje się zbyt wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe, jednak w rzeczywistości istnieje aż pięć typów jaskry, które powodowane mogą być przez różne czynniki. Niektóre z nich są powszechnie znane w okulistyce, inne nie zostały jeszcze potwierdzone.

CZYM JEST JASKRA?

Jaskra jest chorobą oczu, w wyniku której dochodzi do zaniku nerwu wzrokowego. Przejawem choroby może być widzenie tęczowych linii (punktów świetlnych), bóle oka, utrata ostrości widzenia, zawężenie pola widzenia. Nieleczona jaskra może być przyczyną całkowitej utraty wzroku, uszkodzenia wywołane przez chorobę są stałe i nie ulegają regresji.

Jaskra wiąże się często z zbyt wysokim ciśnieniem wewnątrzgałkowym, w wyniku, którego odczuwalny może być dyskomfort, a nawet ból. Czynników wpływających na rozwój choroby jest jednak znacznie więcej, szczególnie narażonymi na wystąpienie jaskry są osoby:

• z wysoką krótkowzrocznością,

• po urazach oka,

• chore na cukrzycę,

• w wieku powyżej sześćdziesięciu lat,

• po operacjach oczu,

• obciążone genetycznie,

• z chorobami układu krwionośnego (nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, niedokrwienność serca),

• cierpiące na bóle głowy, ciągłe migreny,

• przyjmujące leki kortykosteroidowe,

• narażone na silny stres.

TYPY JASKRY:

Podaje się, że jaskra występować można w pięciu różnych wariantach: pierwotna z otwartym kątem przesączania, z zamkniętym kątem przesączania, z prawidłowym ciśnieniem wewnątrzgałkowym oraz jaskra wtórna i wrodzona.

• Jaskra pierwotna z otwartym kątem przesączania

Jeden z najczęściej występujących wariantów choroby-jaskra z otwartym kątem przesączania. Rozwój choroby jest wynikiem nieprawidłowej budowy struktury oka. Niewłaściwe funkcjonowanie elementu odpowiedzialnego za odpływ cieczy wodnistej sprawia, że w wyniku niedrożności w układzie beleczkowym odkładają się złogi. U osób zdrowych, odpowiednia ilość, przejrzystej cieczy wodnistej swobodnie przemieszcza się w obrębie przedniej komory oka by zapewnić odpowiednie ciśnienie śródgałkowe. Osoby chore na jaskrę o charakterze z otwartym kątem przesączania, borykają się z brakiem swobodnego przepływu cieczy wodnistej (zostaje ona zablokowana), stopniowo gromadzi się w komorze, powodując wzrost ciśnienia w gałce ocznej, co powoduje uszkodzeniem nerwu wzrokowego.

• Jaskra z zamkniętym kątem przesączania

W przypadku osób chorych na jaskrę z zamkniętym kątem przesączania dochodzi do zablokowania przepływu cieczy wodnistej w wyniku zetknięcia się tęczówki z rogówką. Nie mająca ujścia ciecz, powoduje podrażnienie gałki ocznej, wysokie ciśnienie, a co za tym idzie ból głowy, a nawet nudności i wymioty.

• Jaskra z prawidłowym ciśnieniem wewnątrzgałkowym

Specyficzna postać jaskry, w wyniku której dochodzi do uszkodzenia nerwu wzrokowego, mimo braku podwyższenia ciśnienia wewnątrzgałkowego. Mimo nieprawidłowości związanych z wysokością ciśnienia, pacjent odczuwać może dyskomfort wewnątrz oka oraz stopniową utratę widzenia.

• Jaskra wtórna

Jaskra wtórna jest odmienną postacią schorzenia, dlatego że powstaje w wyniku uszkodzeń lub urazów. Przyczynami mogą być również nowotwory, długotrwałe leczenie sterydami, a także inne choroby nie mające bezpośredniego związku z przyczynami powstawania jaskry.

• Jaskra wrodzona

To jeden z rzadziej występujących typów choroby. Rozwój choroby zauważalny jest już w okresie niemowlęcym oraz wczesno szkolnym, najprawdopodobniej przyczynami występowania choroby są czynniki genetyczne. Jaskra wrodzona uznawana jest za jedną z najniebezpieczniejszych i najostrzejszych w przebiegu chorób, gdyż w większości przypadku prowadzi do całkowitej utarty widzenia.

JAK JASKRA WPŁYWA NA WIDZENIE?

Zmęczenie, trudności w pracy z bliżą (podczas czytania, pisania) mogą być pierwszymi objawami rozwijającej się choroby. Jaskra może rozwijać się powoli lub postępować bardzo szybko. Odczuwalne może być zawężenie pola widzenia, braki w widzeniu peryferyjnym (widoczne są jedynie obiekty ulokowane w centrum pola widzenia, obszary poboczne ulegają zamazaniu). Rozwój choroby wiąże się z coraz to gorszą ostrością widzenia, możliwa jest całkowita utartą wzroku.

PIERWSZE OBJAWY JASKRY:

Jaskra rozwijać może się bardzo powoli, często przez długi czas pacjenci nie odczuwają żadnych symptomów mogących świadczyć o rozwoju choroby. Pojawiające się na początku objawy to m.in.:

• brak ostrości widzenia,

• podrażnienie, zaczerwienienie oczu,

• ból oczu, ból głowy,

• widzenie tęczy, aureoli wokół źródeł światła,

• zawężenie pola widzenia (widzenie tunelowe),

• rozmyta tęczówka oka (występuje najczęściej u noworodków),

• nudności, wymioty.

JAKIE DZIAŁANIA PODJĄĆ, PO WSTĄPIENIU PIERWSZYCH OBJAWÓW?

Pierwsze niepokojące objawy, mogące wskazywać na rozwój jaskry, powinny zostać skonsultowane z lekarzem okulistą. W przypadku jaskry, tak jak również w przypadku wielu innych chorób, szybkie wykrycie pozwala na uzyskanie lepszych efektów leczenia.

Badaniami wykonywanymi w celu diagnozy jaskry, są:

• pachymetria (pomiar gubości rogówki),

• tonometria (pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego),

• badanie OCT (optyczna koherentna tomografia oka),

• badanie w lampie szczelinowej (ocena przedniego i tylnego odcinka oka),

• gonioskopia (badanie kąta przesączania),

• badanie terczy nerwu II,

• pole widzenia,

• ocena przedniego odcinka oka w obrazie trójwymiarowym.

W wyniku wieloetapowej diagnozy, możliwe jest określenie typu choroby i jej stadium. Dzięki informacjom pochodzącym z badań diagnostycznych, specjalista jest w stanie przedstawić pacjentowi odpowiedni plan leczenia. Leczenie w przypadku jaskry, ma na celu obniżenie ciśnienie śródgałkowego do poziomu, dzięki któremu progresja choroby zostanie zatrzymana.

FARMAKOLOGICZNE LECZENIE JASKRY

Farmakologiczne leczenie jaskry opiera się na przyjmowaniu leków zwężających źrenice. Zwężona źrenica pozwala na szersze otwarcie kąta przesączania, w wyniku czego ciecz wodnista w swobodny sposób może odpływać, a ciśnienie utrzymywać się na poziomie normy. W terapii farmakologicznej stosowane są krople do oczu, zawierające substancje czynne, takie jak beta-blokery, pilokarpine, sympatykominetyki, inhibitory anhydrazy węglowej oraz prostaglandyne. Często w przebiegu terapii, stosować należy kilka medykamentów jednocześnie, wymaga to wdrożenia terapii skojarzonej.

OPERACYJNE LECZENIE JASKRY

W niektórych przypadkach wykrycie jaskry następuje zbyt późno, w innych leczenie farmakologiczne nie przynosi efektów- istnieje wtedy możliwość poddania się operacyjnemu leczeniu jaskry.

Do zabiegów operacyjnych zaliczyć można:

• kanaloplastykę (poszerzenie kanału Schlemma w kącie przesączania,

• goniotomię (przecięcie kata przesączania- metoda leczenia jaskry wrodzonej),

• irydotomię laserową (przecięcie tęczówki metodą laserową- metoda leczenia jaskry z zamkniętym kątem przesączania),

• trabekulektomię (wycięcie fragmentu kąta przesączania),

• trabekuloplastykę (laserowe udrożnienie otworków beleczkowania w celu ułatwienia odpływu cieczy wodnistej).

Pacjenci ze zdiagnozowaną jaskrą, muszą zdawać sobie sprawę, że uszkodzenia powstałe na skutek choroby są nieodwracalne. Zarówno leczenie farmakologiczne, jak i operacja prowadzić mogą jedynie do złagodzenia objawów choroby, spowolnienia jej postępu czy zahamowania progresji.

W przypadku jaskry szczególnie istotna jest profilaktyka i badania kontrolne, pozwalające na wykrycie jaskry we wczesnym stadium. Przez wzgląd, że choroba przez długi czasmoże rozwijać się bezobjawowo należy regularnie poddawać się badaniom okulistycznym (szczególnie zalecane jest to osobą będącym w grupie ryzyka).